Uzun süredir gerek Meclis gündeminde yer alan torba kanun içinde yer alan düzenlemeler bölük pörçük şekilde medyada yer almıştır. Genç girişimcilere vergi desteği, doğum izinleri, kısmi çalışma imkânı, birikmiş GSS borçları vs gibi hususların yer aldığı 6663 sayılı torba kanun 10 Şubat 2016 tarihinde resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Söz konusu kanun birçok yenilik ve değişiklik içermektedir. Bu değişiklikler hakkında sizleri bilgilendirmek istedik.
Ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri nedeniyle kendi adlarına ilk defa gelir vergisi mükellefiyeti tesis ettiren ve mükellefiyet başlangıç tarihinde 29 yaşından küçük olan gerçek kişiler faaliyet başladıkları takvim yılından itibaren üç vergilendirme dönemince elde ettikleri kazançların 75.000 (Yetmişbeşbin) TL’lik kısmı gelir vergisinden muaf tutulmuştur. Fakat bu haktan faydalanabilmeleri için işe başlama bildirimini kanuni süresinde yapmaları, işlerini bizzat kendileri sevk ve idare etmeleri, adi ortaklık şeklinde faaliyet gösterilecek ise tüm ortakların işe başlama tarihte şartları yerine getiriyor olmaları ve vefat neticesinde eş/çocuklar tarafından devralınması hariç olmak üzere, başka bir işletmeyi devralmaması veya mevcut bir işletmeye ortak olmaması gerekmektedir.
Basit usule tabii mükelleflerin yıllık 8.000 (Sekizbin) TL’lik gelirleri vergiden muaf tutulmuştur. Fakat uygulamanın hangi dönemleri kapsamayacağı, hangi sektörler için geçerli olacağı, gelir vergisi kanunundaki gibi yaş vs gibi sınırlamalar olup olmayacağını belirtilmemiştir. Bu hususta yetki Maliye Bakanlığına verilmiş olup Maliye Bakanlığının düzenleme yapması beklenecektir.
Tahsiline devam eden 25 yaşını doldurmamış olanlara verilecek pasaportlar için harç alınmayacaktır. Ana veya babası tarafından bakılamayan lise ve dengi okullardan mezun olanlar için 20 yaş, yükseköğrenimden mezun olanlar için 25 yaşını geçmemek kaydıyla mezun oldukları tarihi izleyen günden itibaren 2 yıl süreyle gelir testine tabii olmaksızın genel sağlık sigortalı sayılacaklardır. Söz konusu şahıslar eski prim borçlarına bakılmaksızın sağlık hizmetlerinden faydalanabileceklerdir.
Devlet memuru diye tabir ettiğimiz 657 sayılı kanuna tabii çalışanlar annelerin doğum öncesi başlayan analık izni süresinde erken doğum gerçekleşmesi halinde aradaki fark doğum sonrası analık iznine ilave edilecektir. Doğum sonrası analık izin süresi sonra eren kadın memur, süt izni kullanmamak şartıyla sağ olan birinci doğumunda 2 ay, ikinci doğumunda 4 ay ve sonraki doğumlarda ise 6 ay süreyle günlük çalışma süresinin yarısı kadar çalışabilecektir. Çoğul doğumlarda bu süreye 1 ay ilave edilir. Doğan çocuğun engelli olması veya doğum sonraki 1 yıl içinde engellilik durumunun tespit edilmesi halinde bu süre 12 ay olarak uygulanacaktır. Aynı şekilde 3 yaşını doldurmamış bir çocuğun eşle birlikte veya münferit olarak evlat edinilmesi halinde memur olan eş 8 hafta süre ile izinli sayılacak ve bu sürenin bitiminden itibaren isterlerse 2 yıla kadar izin verilecektir.
4857 sayılı kanuna tabii çalışan işçiler içinde yukarıda yer alan haklar tanımlanmış olup özel sektör olması hasebiyle yarım zamanlı çalışma ödeneğinin nasıl ve hangi şartlarla ödeneceği belirtilmiştir. Ödenecek süresi normal haftalık çalışma süresi olan 45 saatin yarısı kadardır. Ödenek çalışılan aya ait aylık prim ve hizmet belgesine müteakiben 2 ay içinde İşsizlik Sigortası fonundan aylık olarak ödenecektir. Ödeme tutarı günlük asgari ücretin brüt tutarı kadar olacaktır. Bu haktan yararlanabilmesi için doğum veya evlat edinim tarihinden önceki son 3 yıl içinde en az 600 gün işsizlik sigorta prim kesintisi olması, haftalık çalışma süresinin yarısını fiilen çalışması ve analık izninin bitiminden itibaren 30 gün içinde kuruma başvuru yapması gerekmektedir. Bu hakkı kazanan işçilerin geçici iş göremezlik ödeneği alması halinde yarım süreli çalışma ödeneğinden iş göremezlik süresince faydalanamazlar. Yarım süreli çalışma ödeneği alan işçilerin hak kaybına uğramamaları için çalışmadıkları sürelere ilişkin sigorta prim işçi ve işveren hisseleri de işsizlik fonundan karşılanacaktır.
Yine 4857 sayılı kanuna tabii çalışan işçilere, mecburi ilköğretim çağının başlayacağı tarihe kadar ebeveynlerden birine talep etmesi halinde kısmi süreli çalışma hakkı verilecektir. Bu talepler işveren tarafından yerine getirilecek ve geçerli fesih nedeni sayılamayacaktır. Ebeveynlerden birinin çalışmaması halinde çalışan eş bu haktan faydalanamayacaktır. Bu haktan 3 yaşından küçük evlat edinenlerde faydalanabileceklerdir. Doğumda veya doğumdan sonra annenin ölümü halinde doğum sonrası kullanılmayan izin süreleri babaya kullandırılabilecektir. Doğum sonrası veya evlat edinimi halinde analık izninin bitim süresinden sonra çocuğun bakım ve yetiştirilmesi amacıyla sağ olan çocuklar için süt izni kullanmamak şartıyla kadın işçilere birinci doğumda 60 gün, ikinci doğumda 120 gün ve sonraki doğumlar için 180 gün süreyle haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin verilir. Çoğul doğumlarda bu süre 160 gün olarak uygulanır.
Son düzenleme ise 4/b (Bağkur) kapsamında emekli olup çalışmaya devam edenlerden yapılan % 10’luk sosyal güvenlik destek priminin kaldırılması olmuştur. Gerek 4/a (SSK) gerekse de 4/b (Bağkur) kapsamında emekli olup 4/b (Bağkur) kapsamında mesleki faaliyetlerini sürdüren emekli esnaf ve sanatkârların01 Mart 2016 tarihi itibariyle maaşlarında kesinti yapılmayacaktır. Bu durumda maaşlarında yaklaşık 110 TL ise 323 TL arasında bir artış olacaktır.
Sonuç olarak 6663 sayılı torba kanun ile birçok yenilik ve kolaylıklar sağlanmıştır. 29 yaşını doldurmamış yeni mükellefiyet oluşturacak gelir vergisi mükelleflerine vergi muafiyeti, basit usulde kazanç elde edenler için belli bir rakama kadar kazançlarının vergi dışı tutulması, devlet memuru ve işçilere başta analık olmak üzere yarım zamanlı çalışma olanağı sunulması ve 4/b (Bağkur) kapsamında emekli olup çalışmaya devam edenlerin maaşlarından kesintiye son verilmesi gibi uygulamalar ile iş hayatımız yeniden şekillendirilmiştir. Bunun yanında işsiz evlat ödemesi olarak tabir edilen GSS uygulaması esnetilmiştir. Bu torbadan çıkanlar bunlar, torba kanunu sizin için ele almaya çalıştık, umarız ki faydalı olabilmişizdir.
Murat Sayar/S.M.Mali Müşavir
Asist Denetim Danışmanlık S.M.Mali Müşavirlik Ltd.Şti.
www.asistdenetim.com.tr/muratsayar@asistdenetim.com.tr