Torba kanundaki ilk değişiklik, kanuna ismini veren 65 yaş maaşı diye tabir edilen uygulamadır. Mevcut uygulamada, muhtaçlık kriteri aile içinde yaşayanların toplam gelirlerinin kişi sayısına bölünmesi yöntemi ile tespit edilmekteydi. Basit bir örnek ile hiçbir geliri olmayan 65 yaşını dolduran Ahmet amca muhtaç maaşı alabilmek için başvuru yapmıştır. Yapılan inceleme sonucunda kızının yanında kalan Ahmet amcanın muhtaç olmadığı kanısına varılmıştır. Haneye giren aylık gelir miktarı 2.750 TL’dir ve hanede 5 kişi yaşamaktadır. Kişi başı gelir 550 TL’dir ve bu rakam asgari ücret net tutarının (392,49 TL) 1/3’ünü aşmaktadır. Peki, bu durumda Ahmet amca damadında mı harçlık alacaktır yoksa kızından mı veyahut torunundan mı? Bu haksız uygulamaya son verilmiştir. Muhtaçlık durumu tespitinde sadece kendisi ve eşine ait gelirleri dikkate alınacaktır. Söz konusu gelirin kişi başına asgari ücretinin net tutarının 1/3 seviyesinin altında olması halinde maaş bağlanacaktır. 2016 yılı için 65 maaşı diye tabir edilen muhtaç maaşı üç ayda bir defa 652,44 TL’dir.
Son iki yıldır sürekli tartışma konusu olan ve fahiş fiyatlara tekabül eden Zorunlu Trafik Sigorta Primlerine ilişkin düzenleme kısmi olarak torba kanunda yer almıştır. Düzenlemeye göre hak sahibinin kendi kusuruna denk gelen tazminat talepleri, ilgililerin sigortalının sorumluluk riski kapsamında olmayan tazminat talepleri, bu kanun çerçevesinde hazırlanan zorunlu mali sorumluluk sigortası genel şartları ve ekleri ile tanımlanan teminat içeriği dışında kalan talepler zorunlu mali sorumluluk sigortası kapsamı dışında kalacaktır.
Zorunlu trafik sigorta uyuşmazlıklarının daha hızlı çözülebilmesi için zarar gören dava yoluna gitmeden önce ilgili sigorta kuruluşuna yazılı başvuruda bulunacaktır. Sigorta kuruluşu başvuru tarihinden itibaren 15 gün içinde yazılı olarak cevaplamakla yükümlüdür. Bu süre zarfından yazılı cevaplama olmaz veya verilen cevabın talebi karşılamaması halinde zarar gören dava açabilecek veya tahkime başvuru yapabilecektir. Sigorta şirketleri hak sahibinin zorunlu mali sorumluluk sigortası genel şartlarıyla belirlenen evrakları, sigorta şirketinin merkez veya şubelerine teslim ettikleri tarihinde itibaren 8 iş günü içinde kapsam sınırlarına dâhil olan tazminat miktarını hak sahibine ödeyeceklerdir.
Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Teşvik Fonu Kurulu tarafından belirlenen nakdi düzenli sosyal yardımlardan en az bir defa yararlanmış olan, GSS (Genel Sağlık Sigortası) kapsamında olup toplam hane geliri asgari ücretin 1/3’ünün altında kalan ve Türkiye İş Kurumuna kayıtlı işsizler arasında olanların, 4a kapsamında özel sektörde tam sigortalı olarak işe başlamaları halinde sigorta primlerinin işveren hisselerine ait tutarlarının tamamı işe başladığı tarih itibariyle bir yıl süreyle Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından karşılanacaktır.Kapsama dâhil olan kişiler Türkiye İş Kurumu tarafından mesleki eğitime veya diğer aktif iş gücü programlarına dâhil edilecektir. Mesleki eğitimi ve aktif iş gücü programlarını veya Türkiye İş Kurumu tarafından teklif edilen işleri üçüncü kez kabul etmeyenlerin faydalanmış oldukları nakdi düzenli sosyal yardımları takip eden ayın başından itibaren bir yıl süreyle kesilecektir.
İşverenlerin bu haktan faydalanabilmesi için bazı şartlara haiz olmaları gerekmektedir. Söz konusu kişilerin işe alındıkları yıldan bir önceki yılda çalıştırılan ortalama sigortalı sayısına ilave olması gerekmektedir. Örneğin; 2015 yılındaki ortalama sigortalı sayısı (her ay çalışan sigortalı işçi sayısı toplamı/on iki ay) 25 olduğu varsayarsak, mayıs ayında böyle bir işçiyi çalıştırmamız ve teşvikten faydalanmamız için en az 25 kişi mevcutta olması ve bu kişi ile birlikte 26 kişi bildirilmesi gerekmektedir. Bunun harici tüm teşvik uygulamalarında olduğu gibi kuruma borcu olmaması, eski dönemlere ilişkin borcu varsa bunun taksitlendirilmiş olup düzenli olarak ödeniyor olması, sigortasız ve fiilen çalışmayan sigorta beyanı vs olmaması ve son olarak geriye kalan primlerin tam olarak ödenmesi gerekmektedir.
Terörle Mücadele Kanunu kapsamında hak sahibi olduğu Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca tespit edilenlerin atama teklifleri Devlet Personel Başkanlığı tarafından kura usulü ile yapılacaktır. Bu kapsamda göreve başlayan personel, sahip oldukları mevcut özelliklere göre kamu kurum ve kuruluşlarınca sınava tabii olmaksızın atanabileceklerdir. Terör mağdurlarının eş ve çocukları olmaması halinde ise istihdam hakkından 45 yaşından küçük kardeş ve anne babaları faydalanabilecektir. 45 yaşından küçük herhangi bir kişi olmaması halinde ise 45 yaşından büyüklerde bu haktan faydalanabilecektir.
Turizm işletmelerinden konaklama amaçlı tesis yapılmak üzere kamu arazisi tahsis edilen belgeli yatırımcılar ve işletmelerden, irtifak hakkı tesis edilip edilmediğine veya kullanma izninin olup olmadığına bakılmaksızın 2016 yılı için tahsil edilmesi gereken kira, kesin tahsis, irtifak hakkı, kullanma izin bedelleri ile hasılat paylarıyla Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan belgeli konaklama tesisleri tarafından hazine taşınmazlarının izinsiz kullanımlarından dolayı tahsil edilmesi gereken ecri misillerin ödeme süreleri bir yıl süreyle uzatılmıştır. Ertelenen alacaklar, uzatılan sürenin sona erdiği tarihten itibaren üç yılda ve üç eşit taksitle herhangi bir zam, faiz vs uygulanmaksızın tahsil edilecektir. Sadece süresinde ödenmeyen taksitler için faiz ve zam uygulanacaktır.
Torbanın sonuna doğru geliyoruz. GSS kapsamındaki sigortalıların 25 yaşını doldurdukları güne kadar olan GSS primlerinin tahsilinden vazgeçilmiştir. Fakat bu kanunun yayınlandığı tarihe kadar tamamen veya kısmen ödeme yapanların ödemiş oldukları primler iade ve mahsup edilmeyecektir. 4857 sayılı kanun kapsamında çalışanların yıllık izin süreleri tarafların anlaşmaları halinde bir bölümü 10 günden az olmamak üzere bölümler halinde kullanılabilecektir.
Torba kanunu özetleyerek makalemize son verelim. 65 yaş muhtaç maaşı bağlama koşulları değiştirilmiş ve mağduriyetlerin önüne geçilmiştir. Kısmi de olsa zorunlu trafik sigortalarına rötuşlar yapılmıştır. Poliçelere indirim olarak yansıması için yapılan düzenlemelerin yeterli olmayacağını düşünüyoruz. GSS kapsamında olup hane geliri asgari ücretin 1/3’ünün altında olan ve işkur aracılığıyla işe yerleştirilen işçilerin çalıştırılmaları teşvik edilmiştir. Terör mağdurlarının yakınlarına atama ve tayin kolaylığı sağlanmıştır. Turizm sektörünün bazı borçları ertelenmiş ve erteleme sonrası da anapara üzerinden taksit kolaylığı getirilmiştir. Son olarak GSS kapsamına dâhil olanların 25 yaşına kadar olan prim borçları silinmiştir. Fakat burada daha önce çıkarılan taksitlendirme, yapılandırma veya gönüllü olarak ödeme şeklinde borçlarına sadık olan vatandaşlara haksızlık yapıldığını ve bu şeklide ödeme yapanlara da iade veya mahsup yoluyla geri ödeme yapılmasının hakkaniyet açısından doğru olacağını düşünüyoruz.
Murat Sayar/S.M.Mali Müşavir
Asist Denetim Danışmanlık S.M.Mali Müşavirlik Ltd.Şti.
www.asistdenetim.com.tr/muratsayar@asistdenetim.com.tr