Denizli Haber - Pamukkale Üniversitesi (PAÜ) Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Refika Ceyda Beram, yüksek lisans öğrencisi Sultan Akyol ile çınar ağaçlarını hasta eden ve ölümcül sonuçlara neden olan hastalığı Denizli’de tespit ederek kayıt altına aldılar.
TARTIŞMAYA NEDEN OLDU
Geçtiğimiz yıllarda İstanbul’da tespit edilerek, tarihi çınar ağaçlarının hastalanmasına ve ölümüne neden olan çınar kanseri birçok tartışmaya da neden olmuştu. Hastalık hakkında bilgi veren Dr. Beram, “Ceratocystis platani, çınar kanserine neden olan yabancı istilacı bir fungustur. Uluslararası ticaret ve insan faaliyetleri gibi yollarla yeni ortamlara ulaşmakta ve ekosistem üzerinde ciddi tehdit oluşturmaktadır. Çınar türlerinde meydana getirdiği ölümler nedeniyle Avrupa ve Akdeniz Bitki Koruma Örgütünce karantina organizması olarak kabul edilmektedir. Türkiye’de daha önce sadece İstanbul’da tespit edilen bu iletim demeti hastalığını, Denizli’de bir çınarın rüzgar sonrası kırılarak devrilmesi sonucunda tespit ettik. Bu kanserin Denizli’de tespit edilmiş olması, patojenin yayılışının endişe verici düzeyde olduğunun bir işaretidir. Hastalık Türkiye’nin batısında bulunan diğer şehirlerde de yayılmaya başlamış olabilir. Bu kayıt Türkiye’de gelecekte çınarların ne denli büyük bir tehdit altında olabileceğinin önemli bir göstergesidir. Devrilen bu ağaçlar maddi hasara neden olmasının yanı sıra can kayıplarına da sebep olabilmektedir. Erken tanı her alanda olduğu gibi bitki hastalıklarının tespitinde de çok önemli bir rol üstlenmektedir” dedi.
“GARANTİSİ YOK”
Dışardan sağlıklı gibi görünen birçok ağaçta bu gibi önemli problemlerin bulunduğunu kaydeden Beram, “Hastalık belirtisi göstermeyen ağaçlara tamamen sağlıklı diyemeyiz. Sağlıklı görünen ağaçların kısa süre içinde hastalık etmeni nedeniyle etkilenmeyeceğinin ve devrilmeyeceğinin hiçbir garantisi yoktur. Denizli ili genelinde sağlıklı gibi görünen kent ağaçlarında bulunan bitki patojenlerini belirlemeye yönelik projemiz devam etmektedir. Henüz belirti göstermeyen fakat hastalık etmenini taşıyan ağaçları moleküler temelli erken tanı yöntemleri ile tespit etmeyi amaçlamaktayız. Böylece hastalıkların aynı alanda bulunan diğer ağaçlara yayılmasını engelleyebiliriz.
Bu sayede riskli ve devrilme tehlikesi bulunan ağaçlara yönelik daha erken fikir sahibi olabileceğiz. 2022 Mayıs ayında Pamukkale Üniversitesinde ilk toplantısını düzenlediğimiz ve Denizli Büyükşehir Belediyesi’nin de proje ortağı olarak yer aldığı ‘Urban Tree Guard’ Avrupa Birliği Projesi kapsamında Kent ağaçlarının Biyogüvenliği ile ilgili araştırmalarımız hem yurt içinde hem de yurt dışında devam etmektedir. Buradan bu projede bize destek veren Proje yürütücüsü İsveç Linnaeus Üniversitesinden Prof. Johanna Witzell’e ve projemizin Türkiye koordinatörü Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesinden Prof. Tuğba Doğmuş Lehtijarvi’ye teşekkürlerimizi sunuyoruz” diye konuştu.