Devlet vergi, resim, harç ve sgk alacakları ile bunlara ilişkin faiz, gecikme zammı vs gibi feri alacaklarını nasıl tahsil edeceğini, ne gibi prosedürler uygulayacağını ve nasıl bir yaptırım uygulayacağını 6183 sayılı Amme Alacakları Tahsil Usulü Hakkında Kanun ile belirlemiştir.
Torba kanunun yürürlüğe girmesi ile birlikte mali idari ve sgk borçlular ile kanuni sorumlulara/şirket ortaklarına borçları hatırlatmak amacıyla ödeme emirleri göndermektedir. Malumunuz üzere yapılandırma başvuruları 01 Ekim tarihinde başlayacaktır. Eğer ki yapılandırmayı düşünüyor ve ödeme gücünüz var ise çok fazla sıkıntı yok demektir. Fakat yapılandırılmasına rağmen borçlarınızı ödeyecek gücünüz yok ise dikkatli olmanızda yarar olacaktır. Neden diye soracak olursanız, makalemizin konusunu oluşturan mal bildiriminde bulunmanız gerekiyor diye cevaplayabilirim.
Tarafınıza tebliğ edilen ödeme emirlerine, 6183 sayılı kanunun 58.madde hükmüne göre 7 gün içinde itiraz etme hakkınız bulunmaktadır. Fakat itiraz ederken haklı olmanız gerekmektedir. Haklı sebepleriniz ise; borcun kısmen veya tamamen ödenmiş olması, şirket ortağı iseniz şirketin vergi borcuna karşılık menkul ve gayrimenkullerinin olması sebebiyle tahsil imkânının bulunduğu ve borcun zaman aşımına uğradığı gerekçeleri haklı gerekçelerdir. Aksi takdirde itirazında haksız bulunan borçludan amme alacağı % 10 zammı olarak tahsil edilecektir. İtirazının reddedilmesi halinde mal bildiriminde bulunmanız gerekmektedir.
Mal bildirimi nasıl yapılacak diye sorarsanız, 6183 sayılı kanunun 59.madde hükmü ile cevap verebilirim. Söz konusu madde hükmüne göre; borçlu feri amme alacağına tekabül edecek miktarda kendi elindeki, gerekirse 3.şahıslar nezdinde olan menkul ve gayrimenkulleri, alacaklarını ve haklarını detaylı bir şekilde bildirimde bulunur. Eğer ki borcu karşılayacak malı yok ise yaşayış tarzına göre geçim kaynakları ile borcu ne şekilde ödeyeceğini yazılı veya sözlü olarak beyan etmek zorundadır. Hacze kabil olabilecek malı, alacağı ve hakkı olmayanların bildirimi sadece bunların olmadığına dair olacaktır.
Mal bildirimi, matbu mal bildirim kâğıdı ile yapılacaktır. Mal bildirim kâğıdında bulunması gereken asgari bilgiler şu şekildedir; Amme borçlusunun adı soyadı, İş ve ikametgâh adresi, Ödeme emrinin tarih ve numarası, Takip numarası yanında vergi kimlik numarası, Ödeme emrinin içerdiği borç miktarı, Bildirilen malların türü ve özelliği yanında değerleri ve bulundukları yer, Borçlunun geçim kaynakları ile Borcun ne surette ödenebileceğine dair bilgilere yer verilecektir.
Mal bildiriminde bulunmanıza müteakiben alacaklı kurum vermiş olduğunuz beyanı inceleyecektir. İnceleme sonucunda beyanınız dışında tespit edeceği mallarınızı, haklarınızı ve alacaklarınızı haczedecek ve bunları satışa sunarak alacağını tahsil yoluna gidecektir. Tabii burada farklı bir sorun 6183 sayılı kanunun 111.madde hükmü ile ortaya çıkmaktadır. Söz konusu madde hükmüne göre ortada gerçeğe aykırı mal bildirimi bulunmaktadır ve bunun cezası da 3 aydan – 1 yıla kadar hapis cezasıdır. Yine aynı şekilde 3.şahıslar nezdinde olan alacak ve haklara ilişkin bildirimlerin gerçeğe aykırı olması halinde de 113.madde hükmüne göre 6 aya kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır.
Peki, ya hiç mal bildiriminde bulunmazsanız nasıl bir yaptırım ile karşı karşıya kalacaksınız? Bu sorunuzu cevabı da yine aynı (6183 sayılı)kanunun 60.madde hükmünde açıklanmıştır. Söz konusu madde hükmüne göre; kendisine ödeme emri tebliğ edilen borçlu 7 gün içinde itiraz etmediği, ödemediği ve bunlara rağmen mal bildiriminde de bulunmadığı takdirde mal bildiriminde bulununcaya kadar bir defaya mahsus olmak üzere 3 ayı geçmemek üzere hapis cezasına tazyik olunacaktır. Hapis cezası, yasal sürenin bitimine müteakiben tahsil dairesinin yazılı talebi üzerine icra tetkik mercii hâkimi tarafından verilecektir.
Buradaki hapis cezası, mal bildiriminde bulunmayı zorunlu kılmak için verilmektedir. Hapis cezasına mahkûm olan borçlunun mal bildiriminde bulunması ile tutukluluk hali sona erecektir. Mal bildiriminde bulunmamakta ısrar etmesi halinde ise en fazla 3 ay hapis cezasına bir defaya mahsus maruz kalacaktır. Amme borçlusunun tüzel kişi olması halinde, mal bildiriminde bulunma yükümlülüğü kanuni temsilci veya şirket ortaklarına aittir. Söz konusu mal bildiriminde bulunmayan kanuni temsilciler veya ortaklarda hapis cezası ile karşı karşıya kalabileceklerdir.
Hapse tazyik kararının uygulanabilmesi için şu şartların oluşması gerekmektedir; Borçluya ödeme emri tebliğ edilmiş olmalıdır. Hapissen tazyik uygulaması vergilendirmenin tahsil aşamasında söz konusu olabilir. Yükümlü, kendisine ödeme emri tebliğ edilmiş olmasına rağmen vergi borcunu 7 gün içerisinde ödememiş ve mal bildiriminde de bulunmamış olmalıdır. Yükümlü hakkında aynı vergi borcuna ilişkin olarak daha önceden bu yaptırım uygulanmamış olmalıdır. Hapissen tazyik yaptırımı yükümlü hakkında "bir defaya mahsus" olmak üzere uygulanabilir. Yasanın bu ifadesi "hapis ile zorlama yaptırımına belli bir amme borcu bakımından sadece bir defa başvurulabilir" şeklinde anlaşılmalıdır.
Sonuç olarak, tarafınıza tebliğ edilen ödeme emirlerini hafife almayın, ödeme ve itiraz etmemeniz halinde muhakkak ki mal bildiriminde bulunmanızı önemle tavsiye ediyoruz. Aksi takdirde hiç ummadığınız bir anda hapis cezası ile karşı karşıya kalabileceğinizi hatırlatır, saygılar sunarız. Hoşça kalın.
Murat Sayar/S.M.Mali Müşavir
Asist Denetim Danışmanlık S.M.Mali Müşavirlik Ltd.Şti.
www.asistdenetim.com.tr/muratsayar@asistdenetim.com.tr