Günümüzde ebeveynlerin en çok zorlandığı konulardan biri sorumluluk sahibi çocuk yetiştirmektir. Yetişkinlerin gündelik hayattaki telaşları, mevcut işleri çabuk tamamlama gereksinimi çocuklarına karşı daha sabırsız davranmalarına, çocukların deneyimleyerek öğrenmeleri gereken faaliyetleri çocuğun yerine yapmalarına yol açabilmektedir. Ebeveynlerin bu tarz yaklaşımı sonucunda çocuğun bir işe başlama ve devam ettirebilme becerisi olumsuz etkilenmekte, çocuk sorumluluk alma, özgüven ve özerlik duygularını geliştirmekte zorlanmaktadır. Bu nedenle erken yaşlarda kazanılmaya başlayan sorumluluk bilinci bireyin gelişimi açısından oldukça önemlidir.
Her ailenin çocuğa sorumluluk verme konusunda tutum ve davranışları farklılık gösterebilir. Peki anne ve babalar çocuklarına sorumluluk bilinci kazandırırken nasıl bir yol izlemelidir?
Ebeveynlerin çocuklarının sorumluluk almamasına dair yakınmaları olsa da akademik başarıya odaklanmış eğitim sistemimizde okul çağındaki çocukların tek sorumluluğu ders çalışmak, ödev yapmak değildir. Çocuğun akademik becerileri dışında yaşına ve gelişim dönemine uygun sorumluluk verilmeli, sorumluluğun yerine getirip getirilmediği kontrol edilmelidir.
Sorumluluklarını yerine getirmediği durumlarda çocuk sorumluluğun kendisinde olduğunu bilmelidir. Yerine getirilmeyen sorumluluk sonrası çocuk ile yapıcı bir biçimde, kınamadan ve utandırmadan konuşulmalıdır.
Çocuğun davranışının sorumluluğunu almak ve onun yerine yapmak çocuğun sorumluluk bilinci kazanmasına engel olacaktır.
Çocuğun sorumluluk alması gereken durumlarda emir kipi kullanmadan iletişime geçilmelidir. ‘Bana yardım eder misin?’ ‘Bu konuda desteğine/yardımına ihtiyacım var.’ gibi cümleler kurmak hem aile içi sağlıklı iletişim kurulmasında hem de çocuğun sorumluluklarını yerine getirmesinde etkili olacaktır.
Çocuğun yaşına, ilgisine uygun etkinliklere katılması, etkinlik için gerekli materyallerin çocuk tarafından hazırlanması sorumluluk bilincinin gelişmesinde faydalı olacaktır.
Ev içinde kendisine ait alanları temiz tutma ve özbakım becerilerini yerine getirme konusunda çocuk mutlaka bilinçlendirilmeli, anne baba bu süreçte iyi bir rol-model olmalıdır.
Sorumluluk bilinci kazanamamış çocukların ev ve okul yaşantılarında daha çok zorlandığı görülmekte bu durumun aile içi çatışmalara neden olduğu da bilinmektedir. Unutulmamalıdır ki, bir çocuğun sorumluluk sahibi birey olabilmesinin yolu sorumluluk sahibi ebeveynlerle yetişmesinden geçmektedir.
Psikolog Polen TUNCER
Instagram: @psk.polentuncer
